Historia

Siekierki to osada położona na Kępie Bełk, między Solcem a Czerniakowem, nad rzeczką Wilanówką.

Osada Siekierki wzmiankowana była w źródłach już w XVI wieku, choć jej korzenie mogą sięgać nawet XIII-wiecznej wsi Czarnów (Czarnowo).

W XVII wieku osada ta stała się własnością Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, który wystawił tu pawilon rozrywkowy, a w XVIII wieku tereny te wydzierżawił elekcyjny król Polski August II Mocny pod tereny łowieckie. W 1775 roku było tutaj 27 gospodarstw chłopskich.

W 1827 roku Siekierki dzieliły się na dwie niezależne osady, jedna liczyła 77 mieszkańców w 10 domach (Siekierki Małe – Północne), a druga 122 mieszkańców w 20 domach (Siekierki Duże – Południowe). Obie wsie wchodziły w skład dóbr Czerniaków.

W 1864 roku Aleksandra Potocka podpisała dokument o wywłaszczeniu chłopów zamieszkujących tereny Siekierek.

W 1884 roku folwark siekierkowski posiadał 216 mórg łąk, 218 mórg pastwisk, 35 mórg lasu oraz 74 morgi nieużytków, a w 1889 roku osada liczyła 147 mieszkańców w części A oraz 221 w części B. Należała do gminy Mokotów i parafii Wilanów.

W 1916 roku Siekierki zostały włączone w granice Warszawy, a w 1926 roku wzdłuż Wisły wybudowano wał przeciwpowodziowy, który z jednej strony oddalił zagrożenie powodziowe, ale z drugiej jednak strony odciął dopływ Wilanówki płynącej przez Siekierki.

W 1934 roku Siekierkom realnie zagroziła wysoka woda na Wiśle, jednak szczęśliwie nie przerwała ona wałów i obyło się bez powodzi i strat. W 1935 na zachód od Siekierek powstała  tzw. Kolonia Dorożkarzy. W tym czasie Siekierki były położone na uboczu Warszawy, były biedne i zaniedbane, a mieszkające tu rodziny żyły z uprawy roli, piaskarstwa oraz wyplatania wiklinowych koszy. Mimo, że formalnie byli warszawiakami to jednak mówili o sobie tak: „Warszawa jest na górze. Tu, na dole są Siekierki.” Nie było tu żadnej biblioteki, a jedyna szkoła znajdowała się w starym, carskim budynku na rogu ul. Gościniec i ul. Siekierkowskiej.

Dopiero prezydentura Stefana Starzyńskiego przyniosła Siekierkom inwestycje. W 1937 roku wybudowano nowy gmach szkolny przy ul. Gościniec 53. Ponadto zaczęto opracowywać plany wybudowania na Siekierkach, na terenie zajmującym około 160 hektarów, rozległego kompleksu sportowego z prawdziwego zdarzenia ze stadionem olimpijskim oraz torem regatowym. Realizację projektów na zawsze jednak przekreślił wybuch II wojny światowej we wrześniu 1939 roku.

Podczas II wojny Siekierki zostały spalone dwukrotnie. Na samym początku wojennej zawieruchy, we wrześniu, gdy wojska niemieckie zajmowały Warszawę spalono częściowo tzw. Małe Siekierki. Kolejne pożary miały miejsce w sierpniu 1944 roku.

Podczas niemieckiej okupacji, dnia 3 maja 1943 roku, w rejonie ul. Gwintowej doszło do objawienia maryjnego: Matka Boska ukazała się dwunastoletniej Władzi Franczuk przy tutejszym drzewie wiśni i pojawiała się następnie przez pół roku coraz większej liczbie wiernych, dając mieszkańcom wiarę na przetrwanie trudnych wojennych czasów.

Niestety powstanie warszawskie przyniosło tragiczne wydarzenia na Siekierki. W dniu 23 sierpnia 1944 roku, stacjonujący w gmachu szkolnym, żołnierze niemieckiego oddziału ochrony przeciwlotniczej nakazali siekierczanom zebrać się w murach szkoły, aby zaraz potem 126 zgromadzonych mężczyzn odprowadzić na al. Szucha i większość z nich rozstrzelać. Dwa dni później życie w ten sam sposób straciło kolejnyc 60 mężczyzn z Siekierk. Potem Niemcy spalili wiele siekierkowskich domów, w tym dwór i folwark. Akcję tę przepłacili życiem kolejni mężczyźni zamieszkujący Siekierki.

Po zakończeniu wojny Dekretem warszawskim tzw. Dekretem Bieruta wydanym 26 października 1945 roku, upaństwowiono tereny Siekierek i zablokowano możliwość zarówno odbudowy zniszczonych domostw, jak i budowy nowych domów. Nastały jeszcze trudniejsze czasy dla mieszkańców tych terenów.

W 1946 roku w miejscu objawień Matki Bożej wystawiono kapliczkę (wielokrotnie później rozbudowywaną). Mimo, że w tym czasie, cała Warszawa stała się jednym wielkim placem budowy, Siekierki nadal pozostały na uboczu wielkich inwestycji infrastrukturalnych i mieszkaniowych, a teren dawnego folwarku został oddany pod pracownicze ogródki działkowe.

Dopiero w 1948 roku do osiedla przy ul. Bartyckiej dotarły miejskie autobusy – była to linia numer 108. Wraz z autobusami na Siekierkach zawitał miejski gwar, a mieszkańców Siekierek cieszyło, że „Sto ósemką” można było dojechać na pl. Trzech Krzyży czyli do samego centrum Stolicy i to bez przesiadki!

W 1961 roku na południe od terenów osiedla wybudowano Elektrociepłownię Siekierki. Siekierki zamieszkiwało wówczas około 3 tysiące ludzi, których domy stały wśród pól i łąk przy piaszczystych drogach.

Sytuacja zaczęła się zmieniać dopiero w latach 90. XX wieku, kiedy to po zmianie ustrojowej zaczęło rozwijać się budownictwo mieszkaniowe oraz większe inwestycje. W latach 1994-1999 w miejscu objawień wybudowano Sanktuarium Matki Bożej Nauczycielki Młodzieży, a w latach 2000-2002 wybudowana została Trasa Siekierkowska.

W 2000 roku na Siekierkach rozpoczął swoją działalność Dom Kultury „Dorożkarnia”, stając się miejscem integracji mieszkańców. To tutaj od ponad 20 lat uczestnicząc w wydarzeniach artystycznych, kulturalnych i społecznych spotykają się mieszkancy Siekierek, Mokotowa i Warszawy. To tutaj organizujemy ciekawe zajęcia, spotkania, spektakle, wystawy, aby każdy bez względu na wiek, odnajdywał swoje zainteresowania, rozwijał pasje, interesująco spędzał czas lub odpoczywał, dobrze bawiąc się z kulturą i historią w tle.

Obecnie Siekierki to nadal wciąż pełna zieleni wschodnia część Mokotowa, usytuowana w rejonie ulic Gościniec, Siekierkowskiej, Gwintowej i Polskiej.

Aktualnie z każdym rokiem przybywa mieszkańców Siekierek, ponieważ rozległe i puste do niedawna siekierkowskie przestrzenie, obecnie są coraz intensywniej zabudowywane nowymi osiedlami mieszkalnymi. Dzieje się tak szczególnie w rejonie ul. Bartyckiej i ul. Bluszczańskiej.

Dzisiaj Siekierki dotychczas ciche, lekko senne i wydawać by się mogło zagubione wśród nadwiślańskich zarośli tętnią życiem, wpisując się coraz bardziej w koloryt i specyfikę warszawskiej aglomeracji.

Jednak za sprawą kultywowania przez mieszkańców wielowiekowej spuścizny tych terenów, Siekierki mimo szumu wielkomiejskiej Trasy Siekierkowskiej biegnącej opodal, wielu nowym mieszkańcom wnoszącym wraz ze swoim przybyciem ruch, dynamikę i tempo, tereny siekierkowskie zachowały swój niepowtarzalny urok i klimat, dając przy tym wszystkim chętnym możliwość podążania śladami swej wielowymiarowej, ciekawej historii…

Materiał przygotowany na podstawie Encyklopedii Warszawy, Warszawa 1975 PWN, s. 571 oraz Encyklopedii o Warszawie Warszawikia,  https://warszawa.wikia.org/wiki/Wszystko_o_Warszawie